در ساخت آپارتمان‌های مسکونی و غیرمسکونی، شیب رمپ پارکینگ همواره موضوع مورد توجه معماران بوده‌است. رمپ در واقع ارتباط بین دو بخش از ساختمان برای عبور افراد یا وسایل نقلیه را فراهم می‌کند. همینطور ارتباط بین طبقات بالایی و پایینی بدون رمپ امکان‌پذیر نیست. از این رو، امروزه تصور ساختمان‌های بزرگ بدون رمپ کمی دشوار است. در این مقاله با ما همراه باشید تا به استاندارد شیب پارکینگ رمپ آشنا شویم.
رمپ چیست؟
رمپ یک سطح شیبدار است که برای اتصال دو محیط با ارتفاع مختلف به‌کار می‌رود. رمپ در جاهای مختلفی کاربرد دارد. در پارکینگ‌ها و ساختمان‌های درمانی و بیمارستان‌ها برای سهولت حرکت و انتقال صندلی‌های چرخ‌دار و تخت‌های بیمارستان، اجرای رمپ اصولی و بر طبق استاندارد ضروریست.
فاکتور‌های قابل اندازه‌گیری در طراحی شیب رمپ، عرض و شیب می‌باشند. طول رمپ با توجه به میزان شیب محاسبه و تعیین می‌گردد.
عرض: رمپ یک‌طرفه ۳/۵ متر و رمپ دوطرفه ۵ متر می‌تواند باشد.
شیب: میزان شیب رمپ را برحسب فرمول زیر محاسبه می‌کنند.
چند نوع رمپ داریم؟
رمپ‌ها از لحاظ کاربردی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
- رمپ پیاده: رمپ‌های پیاده همانطور که از اسمشان پیداست جهت عبور افراد پیاده مورد استفاده قرار می‌گیرند. شیب رمپ پیاده حداکثر ۱۲/۵ درصد تعیین می‌شود.
- رمپ ماشین‌رو: برای ورود و خروج ماشین‌ها به داخل آپارتمان‌ها از رمپ ماشین‌رو استفاده می‌شود. رمپ ماشین حداکثر ۱۵ درصد شیب دارد.
- رمپ معلولین: رمپ معمولین برای بهبود رفت و آمد معلولان در محیط‌های مختلف استفاده می‌شود. حداکثر سیب آن ۸ درصد است.
رمپ‌ها بر اساس شیب بر ۳ دسته‌اند:
- رمپ با کم شیب: در این نوع رمپ زاویه با خط افق حداکثر ۶ درجه است. (۱۰درصد)
- رمپ با شیب متوسط: : در این نوع رمپ زاویه با خط افق ۶ تا ۱۰ درجه است. (۱۰ تا ۱۶ درصد)
- رمپ با شیب زیاد: در این نوع رمپ زاویه با خط افق۱۰ تا ۲۴ درجه است. (۱۶ تا ۴۰ درصد)
درصد شیب رمپ نشان می‌دهد که به ازای هر یک متر طور رمپ، ارتفاع چند سانتی‌متر تغییرکرده است.
رمپ پارکینگ چیست؟
در ساختمان‌ها برای متصل کردن دو فضای غیرهم سطح از رمپ استفاده می‌شود. رمپ پارکینگ یکی از معمول‌ترین رمپ‌هاست که برای فضای پارکینگ ضروریست. به محدوده مسیر حرکت خودرو از ورودی پارکینگ تا محل پارک خودرو رمپ پارکینگ گفته می‌شود. این محدوده به ۳ بخش تقسیم می‌شود:
- شیب ابتدایی بالا‌رونده
- شیب انتهایی پایین‌رونده
- مسیر مستقیم
همه آپارتمان‌ها از قبل باید استاندارد‌های شیب رمپ پارکینگ و عرض آن را رعایت کنند. باید عرض رمپ متناسب با عبور و مرور خودروهای مختلف پیشبینی شود تا در زمان حرکت و چرخش مشکلی پیش نیاید.
رمپ‌ها از لحاظ اجرایی به دو نوع رمپ خاکی و رمپ سازه‌ای تقسیم می‌شوند.
از لحاظ ظاهری هم دو نوع رمپ داریم: رمپ چرخشی و مستقیم. با توجه به ابعاد و نظر طراح ساختمان یکی از این مدل‌ها اجرایی می‌شود. اجرای رمپ‌های چرخشی سخت‌تر است اما هردو از اصول یکسانی پیروی می‌کنند. رمپ پارکینگ دارای یک سری مشخصه‌های قابل اندازه‌گیری است:
شیب رمپ پارکینگ
مقدار شیب رمپ پارکینگ باید اندازه‌گیری شده و استاندارد باشد. اگر این شیب از مقدار استاندارد بیشتر باشد احتمال سرخوردن و عدم کنترل ماشین وجود دارد. در مسیر رمپ برای جلوگیری از سرخوردن و ایجاد اصطکاک، آج‌دار و مورب ساخته می‌شود.
در محاسبه شیب رمپ پارکینگ مهم است نوع رمپ چه باشد و سطح شیبدار آن چه شکلی داشته باشد. شیب رمپ در واقع نسبت فاصله سطح شیبدار به میزان ارتفاع (Rise) آن است.
کنترل اجرای شیب رمپ برعهده مهندس ناظر معمار است.
ساختمان‌های مسکونی بالای ۱۴ واحد ملزم به رعایت استاندارد‌های شیب رمپ پارکینگ هستند.
نکته بسیار مهم در شیب رمپ این است که در تمامی موارد شیب رمپ خودرو در یک متر ابتدایی و انتهایی رمپ باید کمتر یا مساوی 10% باشد.
طول رمپ پارکینگ
طول رمپ (Run) ، تصویر رمپ در سطح افق است. برای محاسبه طول رمپ پارکینگ از فرمول زیر استفاده می‌شود:
طول رمپ = شیب رمپ × ارتفاع
همانطور که می‌بینید طول رمپ با شیب و ارتفاع آن دارای نسبت خاص است. هرچقد طول رمپ افزایش یابد، شیب کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه میزان طول رمپ همیشه باید طوری انتخاب شود که شیب رمپ از مقدار استاندارد ۱۵ درصد افزایش پیدا نکند.
محاسبه طول رمپ چرخشی
رمپ چرخشی دارای ۳ شعاع داخلی، میانی و خارجی رمپ است.
طبق مبحث ۴ قانون مقررات ملی ساختمان، شعاع داخلی چرخش خودرو باید حداقل ۵ متر باشد. به این ترتیب زمان طراحی رمپ چرخشی باید این مقدار را به ۳/۵ متر عرض استاندارد رمپ اضافه کرد.
شعاع داخلی باید ۵ متر، شعاع میانی ۶/۷۵ متر و شعاع خارجی برابر با ۸/۵۰ متر یاشد.
برای محاسبه طول یک ربع دایره رمپ چرخشی، کافیست محیط ربع دایره به شعاع مشخص را به دست آورده و سپس تقسیم بر ۴ کنیم. اینکه کدامیک از سه شعاع داخلی میانی و خارجی برای محاسبه طول رمپ باید در نظر گرفت، به شیب رمپ بستگی دارد.
اجرای رمپ در پارکینگ‌های مسکونی و غیرمسکونی دارای اصول و استانداردهایی است که در ادامه توضیح خواهیم داد.
ضوابط رمپ پارکینگ
- حداکثر شیب رمپ ۱۵ درصد باشد.
- عرض رمپ برای ساختمان‌هایی با بیش از ۲۵ واحد، ۵/۳ متر است.
- برای ساختمان‌های ۲۵ واحدی عرض رمپ ۵ متر است.
- اگر راه خروج و ورود ساختمان جدا باشد، عرض رمپ پارکینگ هرکدام ۵/۳ متر است.
- شیب عرضی رمپ - بخصوص رمپ مدور – بین ۵/۱ تا ۳ درصد در نظر گرفته می‌شود.
- برای جلوگیری از سرگیر شدن، ارتفاع ورودی پارکینگ از کف تا زیر سقف باید حداقل ۱متر و ۹۰ باشد.
- شروع رمپ باید ۲/۵ متر از پیاده رو فاصله داشته باشد.
- برای پارکینگ‌هایی که در طبقات فوقانی یا زیرزمین قرار دارند باید راه خروجی پله و رمپ به طبقه همکف تعبیه شود.
طول غیرسرگیر در رمپ پارکینگ چیست؟
ارتفاع مفید طبقه در ساختمان‌های مختلف متفاوت است. طول غیرسرگیر در رمپ میزان ارتفاع آزاد بالای رمپ جهت عبور خودرو است. لذا این مقدار در پارکینگ‌های مختلف فرق دارد.
ارتفاع مفید طبقه، ارتفاع از کف تا زیر سقف است که در آن ضخامت سقف محاسبه نمی‌شود.
ارتفاع آزاد رمپ بر اساس نوع توقفگاه متغییر است: طبق مبحث ۴ مقررات ملی، ارتفاع طبقه یک توقفگاه کوچک ۲/۲۰ متر، توقفگاه متوسط و بزرگ ۲/۴۰ متر می‌باشد. بر این اساس ارتفاع آزاد روی رمپ در آن‌ها به ترتیب ۱/۹۵ و ۲/۱۰ می‌باشد.
جزئیات اجرایی در ساخت رمپ پارکینگ
رمپ بخصوص رمپ پارکینگ‌هابه دلیل المان‌های فرساینده نیاز به ساختاری مقاوم و محکم دارد و بهتر است از بتن با عیار بالا در اجرایشان استفاده شود. برخی از این المان‌ها شامل:
- ترمز شدید اتوموبیل
- سایش مکانیکی
- سایش هیدرولیکی
- عومل جوی (برف، باران و یخبندان)
استاندارد‌های طراحی رمپ
ضوابط و استاندارد‌های طراحی رمپ بر اساس اصول شهرسازی و مقررات ملی ساختمان تعیین می‌شود. در ادامه هر مورد را بطور مختصر توضیح خواهیم داد.
ضوابط رمپ عابر پیاده در اماکن عمومی
- عرض رمپ حداقل ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
- سطوح شیبدار با طول ۳ متر حداکثر شیب مجاز ۸ درصد است.
- طول مجاز رمپ در بیشترین حالت، ۹ متر (بدون محاسبه پاگرد) است. یک پاگرد به طول حداقل ۱۵۰ سانتی‌متر باید به ازای هر ۹ متر رمپ پیشبینی شود.
- الزامیست در دو طرف رمپ نرده (دست‌انداز) تعبیه شود. ارتفاع نرده از کف رمپ برای فرد ایستاده ۸۵، شخص نشسته ۷۵ و برای کودکان ۶۰ سانتی‌متر باید باشد.
- قطر میله نرده باید ۳/۵ تا ۴ سانتی‌متر باشد.
- نرده باید حداقل ۴ سانتی‌متر با دیوار فاصله داشته باشد.
- سطح شیبدار رمپ نباید لغزندگی داشته باشد.
- شیب عرضی نباید در سطح شیبدار رمپ دیده شود.
- در طراحی سطوح شیبداری که در محیط باز قرار دارند برای جلوگیری از جمع شدن آب باید زه‌کشی مناسب تعبیه شود.
ضوابط رمپ جدول در فضاهای شهری
رمپ جدول سطح شیبداری است که با بریدن یا افزودن به جدول ایجاد می‌شود. هرجایی که اختلاف سطح وجود داشته باشد مثل مسیر پیاده‌رو یا تقاطع عرض مسیر، از رمپ جدول استفاده می‌شود.
- حداکثر شیب مجاز جدول با طول کمتر از ۱ متر، ۱۵ درصد است.
- در مورد رمپ جدول بیش از ۱ متر، طول تابع مقررات سطوح شیبدار خواهد بود.
- رمپ‌های جدولی که هر دو سمت بریدگی دارند، شیب بریدگی‌ها باید حداقل ۱۰ درصد باشد.
- رمپ نباید در مسیر حرکت اتوموبیل دارای پیشروی باشد.
- حداقل عرض رمپ بدون محاسبه بریدگی‌های کناری ۹۰ سانتی‌متر است.
- باید خارج از مسیر عابر پیاده باشد.
- اگر رمپ جدول در مسیر خطکشی عابر پیاده باشد، باید حداقل ۱۲۰ سانتی‌متر فضای آزاد در داخل خطکشی برایش پیشبینی شود.
- اگر رمپ جدول قطری دارای بریدگی‌های کناری داشته باشد، این بریدگی‌ها باید به اندازه ۶۰ سانتی‌متر و به صورت مستقیم و در هر دو سمت جدول در داخل خطکشی عابرین پیاده اجرا شود.
- باید در جاهایی که احتمال جمع‌شدن آب وجود ندارد، جانمایی شود.
انواع رمپ جدول در ضوابط طراحی شهری و کاربرد آن
- رمپ جدول استاندارد
- رمپ جدول برگشتی
- رمپ جدول پیش‌ساخته
رمپ جدول در چه محل‌های کاربرد دارد؟
- ۴ طرف یک چهاراه
- محل عبور عابر پیاده در تقاطع
- محل‌های سوار-پیاده در ورودی ساختمان‌های عمومی
- بین پارکینگ معلولین و مسیر پیاده
رمپ‌های برگشتی در برخی کشورهای غیرمجاز است.
در کشور‌هایی مثل کانادا رمپ جدول پیش‌ساخته فقط در اماکن خاص و بصورت موقت استفاده می‌شود. در خیابان و پیاده‌رو به کار نمی‌رود.
رمپ جدولی که در گوشه تقاطع‌ها به کار می‌رود، در صورت نداشت عرض استاندارد برای استفاده‌کنندگان ویلچر خطرناک است.
نکات کلی در طراحی رمپ‌ها
در صورت استفاد هم‌زمان از دو نوع رمپ، شیب رمپ کمتر انتخاب می‌شود.
رمپ جز سطوح اشتغال محسوب نمی‌شود. رمپ را می‌توان در صورت امکان در حیاط هم طراحی کرد.
در رمپ آدم‌رو اگر شیب بیشتر از ۶/۶ درصد نباشد، نیازی به پاگرد نیست.
در رمپ پارکینگ سواره، به جهت جلوگیری از برخورد کف خودرو با زمین، یک متر ابتدایی و انتهایی رمپ دارای شیب ۱۰ درصد است.
شیب رمپ پارکینگ در رمپ‌هایی که می‌توان روی آن خودرو پارک کرد ۵درصد یا کمتر ترجیح داده می‌شود. در محیط‌هاش شلوغ این عدد تا ۷درصد هم می‌رسید ولی طبق استاندارد IBC نباید از ۶.۶۷درصد تجاوز کند.
نحوه نمایش رمپ در پلان معماری
جهت نمایش هاشور رمپ در نقشه‌های معماری به چه صورت است؟
مطابق شکل جهت نشان دادن رمپ در پلان از تراز بالاتر به تراز پایین است.
