نورگیر به فضای بازی گفته می شود که درون ساختمان‌ جهت جلوگیری از تاریکی فضا و جهت تهویه هوا احداث می‌شود و در طراحی داخلی ساختمان نقش بسزایی دارد. نورگیرها در بخش هایی از ساختمان که امکان دسترسی مستقیم به نور طبیعی وجود ندارد، تعبیه می شوند. نورگیرها معمولا جهت کاهش مصرف نور مصنوعی به کار می‌روند و به ما اجازه می‌دهند تا از درون ساختمان نمایی به منظر بیرون داشته باشیم. احداث نورگیرها ضوابط شهرداری خاصی دارد. نورگیرها در معماری نقش تامین نیازهای زیبایی شناسی را نیز بر عهده دارد. بازی با نور در فضاهای مختلف گاهی اصلی‌ترین شاخص یک بنا می‌شود و این امر تا حدی پیش می‌رود که امروزه شاهد انواع موزه نور در جهان هستیم.

با توجه تراکم فضاهای معماری شهری و هم‌جواری بناها و بسیاری از دلایل دیگر، ضوابط شهرداری در زمینه نورگیری و نورگیرها و بازشوها نیز خودنمایی می‌کند و این مورد نیز باید از فیلتر ضوابط شهرداری بگذرد.

ضوابط نورگیرها

در طراحی معماری ساختمانهای مسکونی و به جهت افزایش بهره وری آنها، چنانچه مساحت و ابعاد پاسیو از استاندارد تعیین شده ذیل کمتر نگردد، سطح آنها جزء زیربنا و تراکم محسوب نمی شود.

۱- ضوابط نورگیری قطعات تا ۲۰۰ متری (پس از رعايت اصلاحي)

حداقل مساحت نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای اصلی معادل ۶% مساحت زمین است.

حداقل مساحت نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای فرعی معادل ۳% مساحت زمین است.

نکته: در هر دو حالت فوق حداقل عرض نورگیر باید ۲ متر باشد. (حداقل ۲ متر از پلاک مجاور)

نکته: حداقل مساحت لازم برای نورگیر ۴ متر مربع می باشد.

۲- ضوابط نورگیری قطعات بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع (پس از رعايت اصلاحي)

حداقل مساحت قابل قبول نورگیر جهت اتاقهای اصلی ( خواب- هال و پذیرایی- نشیمن) : ۱۲ متر مربع با حداقل عرض ۳ متر.

حداقل مساحت قابل قبول نورگیر جهت آشپزخانه ۶ متر مربع با حداقل عرض ۲ متر.

۳- در مجتمع های مسکونی (دارای بیش از دو واحد مسکونی) و حداکثر تا ۶ طبقه از کف

در مجتمع های مسکونی که دو واحد مستقل از یک نورگیر، نور تامین می کنند، علاوه بر ضوابط ذکر شده باید مسئله مشرفیت را هم مد نظر بگیرند. طبق ضوابط برای حفظ محرمیت لازم است بین دو فضا فاصله ای به شرح زیر باشد:

در طراحی معماری چنانچه اتاقهای اصلی از دو واحد مسکونی مستقل، از یک حیاط خلوت نور می گیرند، فاصله پنجره های مقابل آنها از یکدیگر، حداقل باید ۶ متر باشد.

چنانچه آشپزخانه و اتاقهای اصلی از دو واحد مسکونی مستقل و یا آشپزخانه آنها از یک حیاط خلوت نور می گیرند، فاصله پنجره های مقابل آنها از یکدیگر، حداقل ۴ متر باشد.

۴۱۷ مترمربع و بيشتر(پس از رعايت اصلاحي)

حداقل مساحت، ۲۵ مترمربع با حداقل عرض ۳ متر

نکته: شیشه پنجره های نورگیر طبقات به علت عدم اشراف می بایست به صورت مشجر و از ارتفاع ۷۰/۱ متر به بالا  اجرا شود که در بعضی از مناطق اجرای برچسب مشجر را نیز در کمیسیون داخلی رفع تعرض می دهند. در موارد بالاتر از 170 سانتیمتر استفاده از پنجره های بازشو و شیشه های معمولی مجاز می باشد.

حداکثر ارتفاع دیوار نورگیر با مصالح اساسی ۳ متر است و مابقی ارتفاع باید با مصالح غیر اساسی و سبک ( نبشی- شیشه و …) رفع مشرفیت گردد.

نکته: در صورت احداث بالکن در حیاط خلوت حداقل فاصله لازم ، بعد از بالکن تا پنجره و یا بالکن مقابل، ملاک عمل است.

نورگیری زیر زمین ها

زیر زمین طبقه ای است که ترازی پایین تر از کف گذر دارد و تراز سقف آن از کف گذر اصلی ۱.۲۰ باشد. بنابراین پس از کسر ضخامت سقف، حداکثر میزان نورگیری زیر زمین از کف گذر، ۹۰ سانتی متر می شود.

نکته: در زمین هایی که دارای شیب می باشند و ارتفاع مجاز سقف زیرزمین از کف گذر اصلی رعایت شده است ولی به علت شیب طبیعی زمین ارتفاع نورگیری آنها، نسبت به حیاط یا گذر فرعی مشرف به ملک، بیش از حد مجاز شده باشد، به شرطی که نوع استفاده از آن مجاز باشد، تخلف محسوب نمی گردد.

منبع:

آموزش ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری (صدور پروانه) ،حوزه معاونت شهرسازی و معماری- اداره کل تدوین ضوابط، نظارت و صدور پروانه